Hałas utrudnia codzienność osób z autyzmem

Wyobraź sobie cieknący kran... każdą spadającą z niego kroplę, która głośno roztrzaskuje się o powierzchnię zlewu. Do tego dochodzi szelest powiewającej na wietrze zasłony, stukot palca o kubek, delikatne przesuwanie stopy pod stołem, siorbanie herbaty, tykający zegar. Dla jednych zjawisko przyjemności sensorycznej dźwięków ASMR, dla drugich piekło. Do tej drugiej grupy zaliczają się między innymi osoby ze spektrum autyzmu (ASD).

2 kwietnia na całym świecie obchodzony jest Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Żeby uzmysłowić sobie, jak ciężko jest funkcjonować z nadwrażliwością sensoryczną, warto przypomnieć sobie hałas robót drogowych. Naszym naturalnym odruchem jest wówczas ucieczka w cichsze miejsce. Dla osób ze spektrum zaś dźwięki typowe dla codziennych doświadczeń w mieszkaniach czy domach, stają się nieznośnym hałasem i prawdziwym wyzwaniem. Podczas gdy większość z nas potrafi sobie z nimi poradzić lub je zignorować, osoby z autyzmem doświadczają świata w inny sposób, gdzie nawet najzwyklejsze odgłosy tła mogą stanowić trudność, z którą muszą się na co dzień zmagać i od których nie mogą uciec.

Projektowanie uwzględniające różne potrzeby

Choć nie ma dwóch osób autystycznych doświadczających swojego otoczenia w ten sam sposób, nadwrażliwi ludzie słyszą nawet te dźwięki, które dla innych są neutralne i ignorowane. Hałas więc często staje się przytłaczający.
Pomocne – nie tylko dla osób ze spektrum - może być odpowiednie projektowanie przestrzeni, uwzgledniające komfort akustyczny. Warto, aby zaprojektowana akustyka wnętrz, która zresztą określona jest normą budowlaną PN-B-02151-4 („norma pogłosowa”), uwzględniała również potrzeby osób z autyzmem, aby zapewnić im komfortowe i dostosowane środowisko życia.

- Choć w Polsce temat projektowania sensorycznego dopiero się rozwija, kraje takie jak Wielka Brytania już opracowały normy dotyczące tworzenia przestrzeni, uwzględniając neuroróżnorodność (PAS 6463:2022 Design for the mind – Neurodiversity and the built environment – Guide) – zaznacza Monika Sadłowska, specjalista ds. akustyki w firmie Ecophon Saint-Gobain, która na co dzień zajmuje się adaptacjami akustycznymi pomieszczeń. - Te wytyczne mają na celu stworzenie równych możliwości użytkowania przestrzeni dla wszystkich, niezależnie od profilu neurologicznego czy zdolności, zapewniając pełne uczestnictwo w życiu społecznym. Normy obejmują różnorodne aspekty, takie jak oświetlenie, wykończenie powierzchni, bezpieczeństwo, dostępność przestrzeni czy właściwą akustykę wnętrz - dodaje ekspertka.

Rola akustyki we wsparciu osób ze spektrum autyzmu

Dla osób z nadwrażliwością na dźwięki, wszechobecny hałas może skutkować zwiększonym stresem, niepokojem i ogólnym przeciążeniem sensorycznym.

- Warto zauważyć, że to, co dla jednego jest tylko tłem, dla drugiego może być nie do zniesienia. Dlatego projektując przestrzenie, szczególnie dla osób z autyzmem, powinniśmy zapewnić odpowiednie strefy akustyczne - podkreśla Monika Sadłowska.
Ciche miejsca, gdzie można uciec od nadmiernego hałasu, są kluczowe. Niebagatelne znaczenia ma też możliwość regulacji hałasu, np. wentylatorów. Warto też zadbać o możliwość stosowania słuchawek redukujących hałas czy wybór ręczników do suszenia rąk zamiast głośnych suszarek.
Nie mniejszą wagę ma również wykończenie pomieszczeń. Akustyka wnętrza to kluczowy element, który ogranicza pogłos oraz umożliwia skupienie i orientację w przestrzeni bez dyskomfortu. Ułatwia też komunikację zarówno podczas mówienia, jak i słuchania.

- W pomieszczeniach pogłosowych przeszkadzają nam nie tylko odbicia dźwięku i słaba zrozumiałość mowy. Ludzie często po prostu zachowują się w nich głośniej, zwłaszcza jeśli są to wnętrza publiczne, gdzie mamy wiele osób i różnorodne aktywności. Wtedy staramy się przekrzyczeć inne osoby. A w cichszym pomieszczeniu, zachowujemy się ciszej. Dlatego akustyka to temat bardzo złożony, a jej odpowiednie projektowanie jest bardzo ważne. Ma to ogromny wpływ pod kątem świadomości, że wśród nas przebywają osoby z różną wrażliwością na dźwięki – zaznacza ekspertka z firmy Ecophon Saint-Gobain.
Oczywiście trzeba także wziąć pod uwagę kompleksowy wpływ oświetlenia, hałasu i bodźców wizualnych generowanych przez wykończenie wnętrza, ponieważ te czynniki mogą nadmiernie pobudzać zmysły, prowadząc do uczucia niepokoju i przeciążenia sensorycznego.

- Przebywanie w pomieszczeniu z dużą ilością szkła, które tworzy środowisko pogłosowe, może być tolerowane, jeśli używane jest w celu krótkiej dyskusji. Ale długotrwałe spotkanie w tym samym miejscu może być już uciążliwe i męczące – dodaje Sadłowska.
Projektowanie z uwzględnieniem różnorodności sensorycznej staje się coraz ważniejsze
Widząc, jak hałas i ilość bodźców dźwiękowych mogą wpływać na osoby z autyzmem, staje się jasne, że odpowiednia akustyka wnętrz ma kluczowe znaczenie dla poprawy ich jakości życia. Projektowanie przestrzeni, które uwzględniają różnorodność sensoryczną, staje się coraz ważniejsze, szczególnie w kontekście potrzeb osób ze spektrum ASD. Kompleksowy temat tworzenia cichych przestrzeni, kontroli hałasu i dbałości o akustykę wnętrz to nie tylko kwestia komfortu, ale także forma wsparcia dla jednostek z nadwrażliwością sensoryczną. Warto więc o nią zadbać, by dać równe szanse komfortu wszystkim użytkownikom przestrzeni.

/źródło - /