Gorzkie Żale – polskie nabożeństwo pasyjne

Gorzkie Żale to bardzo popularne nabożeństwo pasyjne. Wywodzi się ono z Polski i tylko w Polsce się je odprawia. Potrafi zachwycić swoim majestatycznym i melancholijnym pięknem.

Gorzkie Żale – nabożeństwo chrześcijańskie i katolickie

Gorzkie Żale to nabożeństwo chrześcijańskie. Zważając jednak na to, że chrześcijaństwo dzieli się na katolicyzm, prawosławie i protestantyzm, należałoby je określić mianem nabożeństwa katolickiego. Otóż to właśnie katolicy w okresie Wielkiego Postu wyśpiewują Gorzkie Żale.

Gorzkie Żale – nabożeństwo rodem z Polski

Gorzkie Żale śpiewa się tylko w jednym kraju na świecie – to Polska. Nabożeństwo narodziło się w osiemnastym stuleciu, aczkolwiek jego źródła sięgają jeszcze czasów średniowiecza. Osiemnasty wiek to czas gdy powstały tekst, melodia i struktura Gorzkich Żalów. Opierały się one jednak na pasyjnych misteriach liturgicznych z okresu średniowiecznego.

Gorzkie Żale – struktura nabożeństwa

Na całość Gorzkich Żalów składają się trzy części, które chronologicznie opowiadają historię Męki Jezusa Chrystusa, a więc od pojmania w Ogrodzie Oliwnym, przez sądzenie, biczowanie, cieniowanie, drogę krzyżową, aż do ukrzyżowania. Efektem tego jeśli Gorzkie Żale śpiewa się w niedziele w Wielkiego postu trwającego sześć niedziel, to każdą jedną część odprawia się po dwa razy. Na wszystkie części składają się następujące struktury: pobudka [niezależnie od śpiewanej części zawsze taka sama], hymn, lament nad cierpiącym Jezusem Chrystusem, rozmowa z Matką Bolesną. W pobudce zwanej też zachętą śpiewa się: Gorzkie Żale przybywajcie, serca nasze przenikajcie..., co wprowadza nas w przeżywanie Męki Pańskiej. Hymn przedstawia określony fragment Męki Pańskiej. Lament nad cierpiącym Jezusem Chrystusem wskazuje na współprzeżywanie z przeżywającym męki Synem Bożym. Rozmowa z Matką Bolesną przybierają formę naszych pytań i odpowiedzi Maryi na to, co czuje podczas męki Syna Bożego. Podczas nabożeństwa, na przykład na rozpoczęcie lub zakończenie, śpiewa się też pieśni pasyjne, jak chociażby: Płaczcie Anieli, płaczcie duchy święte, radość Wam dzisiaj i wesele wzięte..., co ukazuje piękno dzieła odkupienia Męki Pańskiej.

Gorzkie Żale – odprawianie nabożeństwa

Gorzkie Żale, jak już wspomniano powyżej, odprawia się w Wielkim Poście. Przeważnie dzieje się to w niedzielę. Śpiewa się je w kościele przed lub po mszy świętej. Posiadają one formę nabożeństwa eucharystycznego, co oznacza, iż wystawia się wówczas Najświętszy Sakrament. Najpierw następuje Jego wystawienie i śpiew pieśni eucharystycznej lub pasyjnej. Następnie śpiewa się pobudkę i odczytuje intencję danego nabożeństwa. Wreszcie śpiewa się hymn, lament i rozmowę. Po nich następuje krótkie kazanie pasyjne. Na zakończenie błogosławi się monstrancją i podchodzi do adoracji krzyża, podczas czego następuje śpiew pieśni pasyjnych.

Artykuły religijne związane z Wielkim Postem oraz Wielkanocą znajdziesz na Holy Art.